Nhóm máu của bạn có thể khác với loại máu của bạn bè và thậm chí có thể khác với cả người thân trong gia đình. Biết được nhóm máu của mình rất quan trọng đối với việc truyền máu và các mục đích y tế khác, điều này đặt ra một câu hỏi: Tại sao con người lại có các nhóm máu khác nhau?
Có bốn nhóm máu chính: A, B, AB và O. Mỗi nhóm được xác định bởi kháng nguyên nào hiện diện trên bề mặt hồng cầu. Nhóm máu A có kháng nguyên A trên tế bào hồng cầu, B có kháng nguyên B, AB có cả kháng nguyên A & B và O thì không có.
Tiến sĩ Claudia Cohn, giám đốc y tế của ngân hàng máu Đại học Minnesota cho biết: “Dữ liệu gợi ý rõ ràng rằng toàn bộ lý do chúng ta có các nhóm máu khác nhau là do bệnh sốt rét. Nếu bạn chồng một bản đồ về vị trí của ký sinh trùng sốt rét lên nhóm máu O, chúng rất giống nhau.”
Sốt rét là loại bệnh gây ra số người chết cao, đã giết chết 627.000 người trên toàn thế giới vào năm 2020. Ở những người mang ký sinh trùng gây bệnh sốt rét, các tế bào hồng cầu bị nhiễm trùng chất đống trong các mạch máu nhỏ, ngăn máu và oxy mà nó mang đến não. Nhưng những người có nhóm máu O có khả năng bảo vệ đáng kể chống lại bệnh sốt rét. Ví dụ, một nghiên cứu năm 2007 trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences cho thấy những người nhóm máu O có nguy cơ mắc bệnh sốt rét ác tính thấp hơn 66% so với những người có nhóm máu khác.
Theo tạp chí Nature Reviews Microbiology, điều này ít nhất một phần là do ký sinh trùng sốt rét làm cho các tế bào hồng cầu bị nhiễm bệnh biểu hiện một loại protein trên bề mặt của chúng gọi là RIFIN, hoạt động giống như một chất keo khiến các tế bào hồng cầu không bị nhiễm trùng chồng lên xung quanh một tế bào hồng cầu bị nhiễm bệnh. Nhưng trong khi RIFIN liên kết mạnh với bề mặt của các tế bào hồng cầu loại A, nó liên kết yếu với các tế bào hồng cầu loại O, theo một nghiên cứu năm 2015 trên tạp chí Nature Medicine.
Tuy nhiên, nhóm máu không phải là khía cạnh duy nhất trong máu của một người ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh sốt rét. Ngoài những nguyên nhân tạo ra 4 nhóm máu chính, còn có 15 loại kháng nguyên khác có thể hiện diện trên bề mặt của các tế bào hồng cầu, Cohn nói với Live Science. Một trong số đó được gọi là nhóm Duffy. Những người thiếu kháng nguyên Duffy có khả năng kháng một trong hai loại ký sinh trùng sốt rét chính. Theo Dự án Malaria Atlas, những người có nhóm máu thiếu kháng nguyên Duffy phổ biến khắp châu Phi cận Sahara, nơi bệnh sốt rét nổi bật nhất, nhưng hiếm khi thấy ở những nơi khác trên thế giới.
Có khá nhiều bằng chứng về lý do tại sao các quần thể phát triển ở các vùng dễ bị sốt rét lại có nhóm máu O, nhưng không rõ tại sao nhóm máu A, B và AB lại có thể được tìm thấy với tỷ lệ tương đối cao ở những nơi khác. Một số nhà khoa học chỉ ra mối liên hệ bệnh tật gây ra sự phổ các nhóm máu ở những nơi khác nhau. Ví dụ, một nghiên cứu năm 2021 trên tạp chí BioMed Research International cho thấy những người nhóm máu O có nhiều khả năng mắc bệnh tả, bệnh dịch hạch, bệnh lao và bệnh quai bị. Các nhóm máu khác dễ mắc các bệnh khác; ví dụ, những người có nhóm máu AB có nhiều khả năng bị đậu mùa và nhiễm khuẩn Salmonella và E. coli.
Tuy nhiên, Cohn không thấy những mối liên hệ này thuyết phục, đặc biệt không phải là lý do để giải thích tại sao con người có các nhóm máu khác nhau. Các nghiên cứu này không chứng minh được mối quan hệ nhân quả giữa nhóm máu và tỷ lệ mắc các bệnh này. Do đó, họ không thực sự tìm thấy bằng chứng về các nhóm máu tạo khả năng bảo vệ hoặc dễ mắc bệnh. Bà nói: “Bệnh sốt rét là căn bệnh duy nhất mà nó tự khỏi.”
Cũng không rõ tại sao hầu hết mọi người có một loại protein được gọi là yếu tố Rhesus (Rh) trên bề mặt tế bào máu, gọi là Rh dương, mặc dù khoảng 15% người da trắng, 8% người da đen và 1% người châu Á thiếu chất này, gọi là Rh âm. (Chúng ta thường thấy 2 dấu này đi chung với nhóm máu, ví dụ A + hoặc B-.)
Trong một nghiên cứu năm 2012 được công bố trên tạp chí Human Genetics, các nhà nghiên cứu đã điều tra xem liệu có lợi thế nào để Rh âm giữ được biến thể di truyền, mặc dù nó đôi khi gây ra bệnh rhesus – một tình trạng trong đó các kháng thể của một người mang thai tấn công các tế bào máu em bé của họ. Tuy nhiên, họ không thể tìm thấy, vì vậy họ kết luận rằng hoặc đây là lợi ích tồn tại trong quá khứ tiến hóa và không còn ở hiện tại nữa, hoặc con người có loại Rh đó là do ngẫu nhiên.
Discussion about this post